Instabiliteit van de onderrug wordt de afgelopen jaren steeds vaker aangewezen als de veroorzaker van lage rugklachten. Een verstoring van de stabiliteit in de onderrug leidt tot een instabiele wervelkolom en kan tot chronische lage rugpijn leiden.
De wervelkolom wordt gevormd door wervels (botten) die op elkaar gestapeld zijn. Om er voor te zorgen dat de wervels op elkaar blijven zitten tijdens het bewegen, werken kapsels, banden, tussenwervelschijven en spieren nauw samen. Ze houden de wervelkolom stabiel tijdens de veelzijdige bewegingen die we met de rug maken. Wanneer dit niet lukt en de wervels te veel of ongecontroleerd ten opzichte van elkaar bewegen, spreken we van instabiliteit.
Oorzaak en ontstaanswijze
Er worden verschillende oorzaken beschreven die kunnen leiden tot instabiliteit. Vaak leidt het ene tot het andere en zijn mechanische instabiliteit en functionele instabiliteit samen aanwezig.
Ten eerste kan beschadiging van kapsels en banden mechanische instabiliteit veroorzaken. Dit heeft soms als bijkomstig probleem dat ook het zenuw-systeem dat precies vertelt hoe de diepgeleien spieren aan moet spannen, ontregeld is. Hierdoor hebben de diepgeleien spieren extra moeite met het corrigeren van de (mechanische) instabiliteit.
Een andere oorzaak wordt gezocht in het dunner worden van een tussenwervelschijf (ook wel discus genoemd). Dit gebeurt naarmate we ouder worden, door een langdurige overbelasting of bijvoorbeeld als gevolg van een hernia. Er ontstaat zo meer speling tussen de wervels, met instabiliteit als gevolg.
Ten derde blijkt dat na een periode van rugpijn die weer hersteld is, de diep gelegen rugspieren soms niet meer goed functioneren. De oorzaak hiervan is onbekend, maar door het disfunctioneren van de spieren (functionele instabiliteit) wordt een extra beroep gedaan op de kapsels, banden en tussenwervelschijven (mechanische stabiliteit). Deze structuren kunnen hierdoor overbelast raken of beschadigen.
Klachten en verschijnselen
De klachten en verschijnselen van ruginstabiliteit worden niet eenduidig beschreven. Er wordt hiernaar nog veel onderzoek gedaan. Hieronder noemen we een aantal verschijnselen die kunnen wijzen op instabiliteit van de onderrug.
• Pijn in de onderrug
• Soms voelt men bij bewegen iets verschieten in de rug.
• De pijn kan optreden bij lang staan, lang liggen, en lang lopen.
• Startpijn bij het opstaan uit zithouding.
• Pijn bij het lang aanhouden van een voorovergebogen houding.
• Verhoogde spierspanning
• Verminderde beweeglijkheid van de onderrug.
• Klachten bij tillen, heffen of dragen.
• Verminderde algehele lichamelijke conditie.
Behandeling en herstel
De diepgeleien stabiliserende spieren van de wervelkolom dienen getraind te worden om de instabiliteit op te vangen. Als deze spieren op de juiste manier aanspannen en een goed korset rond de wervelkolom vormen, dan kan de instabiliteit (deels) verholpen worden. De oefeningen zijn in eerste instantie gericht op het aansturen van de spieren. Dit vergt veel concentratie. Door te trainen worden de spieren sterker en verbeteren het spieruithoudingsvermogen.
Onder begeleiding van de fysiotherapeut worden de oefeningen aangeleerd en wordt gekeken of hierbij de juiste spieren aangespannen worden. In het begin wordt de aanspanning zeer bewust geoefend. Na een verloop van tijd is het de bedoeling dat de patiënt dit automatisch en onbewust doet tijdens het uitvoeren van dagelijkse activiteiten.